ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΧΡΕΗ: «ΘΗΛΙΑ ΣΤΟΝ ΛΑΙΜΟ» ΛΑΪΚΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ «ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑΣ» (Β' ΜΕΡΟΣ)

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ*

Η βαθιά και παρατεταμένη κρίση στην ελληνική οικονομία, που έχει ως προέκταση την κρίση «δημόσιου χρέους», εμπεριέχει και μια άλλη, «αθέατη», αλλά εξίσου σημαντική πτυχή. Την κρίση «ιδιωτικού χρέους». Πρόκειται για κρίση «υπερχρέωσης» (αδυναμία εξόφλησης δανείων και άλλων οφειλών) φυσικών και νομικών προσώπων, πρώτα απ’ όλα λαϊκών νοικοκυριών (από στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια), καθώς και ληξιπρόθεσμα χρέη μικρο- επιχειρήσεων, αυτοαπασχολουμένων, αγροτών και μεγάλων επιχειρήσεων, σε τράπεζες, Ελληνικό Δημόσιο, ΔΕΚΟ, ασφαλιστικά ταμεία, όπως και του... Δημοσίου προς ιδιώτες. Παρ’ ότι τα ιδιωτικά χρέη δεν αποτελούν καινούργιο φαινόμενο, τα ληξιπρόθεσμα χρέη έχουν πάρει, τελευταία μορφή «χιονοστιβάδας» με τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Η ανάλυσή μας εδώ θα περιοριστεί στον προσδιορισμό του μεγέθους και της δομής του ιδιωτικού χρέους και στον εντοπισμό των βασικών αιτίων και συνεπειών της «υπερχρέωσης», ενώ στο δεύτερο μέρος θα αναφερθούμε στην αξιολόγηση των κυβερνητικών μέτρων ρύθμισής τους και στην ανάδειξη μιας εναλλακτικής στρατηγικής επίλυσης του προβλήματος με όρους κοινωνίας.

ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Το μέγεθος του «ιδιωτικού χρέους», κυρίως από τραπεζικά δάνεια και οφειλές στο Δημόσιο (εφορίες, ασφαλιστικά ταμεία, ΔΕΚΟ κ.ά.), εμφανίζει διαχρονικά αυξομειώσεις ανάλογα με τις γενικότερες και ειδικότερες αιτίες που το προκαλούν. Ειδικότερα στο πεδίο των τραπεζικών δανείων το πρόβλημα δεν είναι γενικά ο δανεισμός, αλλά ο «υπερδανεισμός», που οδηγεί σε αδυναμία εξόφλησης και εμφάνισης ληξιπρόθεσμων οφειλών, τα λεγόμενα «κόκκινα δάνεια», ή «επισφαλείς απαιτήσεις», «επισφαλή δάνεια», «μη εξυπηρετούμενα δάνεια», «ανεξόφλητα δάνεια», «δάνεια σε καθυστέρηση» κ.ο.κ.

Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος στο τέλος Νοεμβρίου '12, το σύνολο των πάσης φύσεως δανείων από το τραπεζικό σύστημα στον ιδιωτικό τομέα (υπόλοιπα χρηματοδότησης) ανέρχονταν σε 230 δισ. ευρώ, από τα οποία 110 δισ. ήταν προς επιχειρήσεις (κυρίως μεγάλες που απολαμβάνουν κατά κανόνα ευνοϊκούς όρους), 106 δισ. προς νοικοκυριά (στεγαστικά και καταναλωτικά), 14 δισ. προς επαγγελματίες-αγρότες-ατομικές επιχειρήσεις κ.ά. Από το σύνολο των δανείων στο τέλος 2012, περίπου 25% ήταν στην κατηγορία των «κόκκινων δανείων» που η αξία τους έφθανε τα 57 δισ. ευρώ.

Το ύψος τους το 2012 αυξήθηκε κατά 20 δισ., γεγονός που δείχνει τα ογκούμενα αδιέξοδα των δανειοληπτών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 2011 το ποσοστό των ληξιπρόθεσμων δανείων ήταν στο 16%, το 2010 στο 10,4%, το 2009 στο 7,7%, το 2008 στο 5%, το 2007 στο 4,5%, κ.λπ.

ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗΣ ΛΑΪΚΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Από τα καθυστερούμενα δάνεια του 2012, ύψους 57 δισ., τα 33 δισ. αφορούσαν γενικώς επιχειρηματικά δάνεια, τα 15 δισ. στεγαστικά και τα 9 δισ. καταναλωτικά. Όσον αφορά τις αιτίες υπερχρέωσης, πρέπει να αναζητηθούν κυρίως στις πολιτικές του ανεξέλεγκτου δανεισμού των τραπεζών στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης πολιτικής «απορρύθμισης» των χρηματοπιστωτικών σχέσεων και χαλάρωσης των πιστωτικών ελέγχων από την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Επίσης στην οξύτητα της κρίσης, που προκάλεσε σε αδυναμία αποπληρωμής από χιλιάδες μικροεπιχειρήσεις και νοικοκυριά, καθώς και στις πολιτικές του Μνημονίου (μείωση εισοδήματος, εκρηκτική ανεργία, «λουκέτα», αύξηση φορολογίας κ.ά.) που δυσκόλεψαν κατά πολύ την εξόφληση των δανειακών υποχρεώσεων, ενώ δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τις ευθύνες ορισμένων κατηγοριών πολιτών και επιχειρήσεων που έκαναν αλόγιστο δανεισμό!

Ο αριθμός των ληξιπρόθεσμων δανείων το 2012 ξεπέρασε το 1,5 εκατομμύριο, από τα οποία 250.000 αφορούσαν στεγαστικά, 500.000 καταναλωτικά, 450.000 πιστωτικές κάρτες, 100.000 επιχειρηματικά (κυρίως μικροεπιχειρήσεων) κ.ά. Η αδυναμία εξόφλησής τους από λαϊκά νοικοκυριά οφείλεται κυρίως στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι που έμειναν χωρίς δουλειά ή οι επαγγελματίες που έβαλαν «λουκέτο» στα μαγαζιά τους, καθώς και στη σοβαρή μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω αλλεπάλληλων περικοπών μισθών, συντάξεων, «χαρατσιών», αύξησης άμεσων και έμμεσων φόρων κ.ά.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΑΤ, οι εργαζόμενοι μόνο για το 2012 είχαν μείωση αποδοχών 11,3%, μείωση κοινωνικών παροχών 10,2% και αύξηση φόρων σε εισοδήματα και περιουσία 17,7% (δηλαδή μείωση 40%), πράγμα που έχει φέρει σε απόγνωση εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες. Η προσωρινή αναβολή πλειστηριασμών, στα ληξιπρόθεσμα δάνεια πρώτης κατοικίας, ίσως δίνει προσωρινά δυνατότητα «αναπνοής» από τη θηλιά του χρέους, όμως η αβεβαιότητα και το άγχος παραμένουν, έχοντας ως μόνιμο συνοδοιπόρο την αυξανόμενη ανεργία, που προσεγγίζει τα 2.000.000 άτομα!

ΧΡΕΗ ΙΔΙΩΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

Τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις τράπεζες αποτελούν τη μία όψη του νομίσματος της «υπερχρέωσης». Ένα άλλο μεγάλο μέρος του ιδιωτικού χρέους που συνεχώς διογκώνεται αποτελούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο και ειδικότερα στα δημόσια ταμεία (εφορίες). Σύμφωνα με στοιχεία της Γ.Γ. Πληροφοριακών Συστημάτων, το σύνολο των ληξιπρόθεσμων χρεών στα δημόσια ταμεία το 2012 ανήλθαν σε 56,7 δισ. ευρώ, σε σχέση με 43,9 δισ. το 2011 και 38,7 δισ. το 2010, 33,5 δισ. το 2009, 29,4 δισ. το 2008, 25,6 δισ. το 2006 και 11,5 δισ. το 2003.

Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία έχουν «βάθος χρόνου» και είναι προϊόν πολιτικών επιλογών των κυβερνήσεων Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, των ανεπαρκειών και φαινόμενων διαφθοράς των φορολογικών μηχανισμών, καθώς και της συνειδητής «φοροκλοπής» κυρίως των «εχόντων και κατεχόντων» (ένας μικρός αριθμός, γύρω στα 5.000 φυσικά πρόσωπα έχουν το 90% των ληξιπρόθεσμων χρεών). Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ραγδαία άνοδος των ληξιπρόθεσμων οφειλών (το 2012 αυξήθηκαν κατά 13 δις, πάνω από 1 δισ. τον μήνα), πράγμα που δείχνει ότι υπάρχει σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, το 2012, από τις 5.319.711 δηλώσεις ΦΠΑ που έπρεπε να υποβληθούν, καταγράφηκαν μόνο 4.140.911 (δηλαδή 1 στους 5 υπόχρεους δεν υπέβαλαν), ενώ μετά από όχληση της ΓΓΠΣ μόνο 1 στους 10 ανταποκρίθηκαν! Μιλάμε για ΦΠΑ που έχει εισπραχθεί και πρέπει να καταβληθεί...

Από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε το «κρυφό χόμπι» της φοροδιαφυγή κυρίως των «εύπορων» (φυσικών και εταιρικών προσώπων και... off-shore εταιρειών), που το ύψος της ανέρχεται σε 25-30% των φορολογικών εσόδων του κράτους ή 10% του ΑΕΠ, αποτελώντας βασική πηγή δημιουργίας ελλειμμάτων και παραπέρα δημόσιου χρέους!

Τέλος, μια άλλη διάσταση των ιδιωτικών χρεών προς το Δημόσιο είναι και η μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών από επιχειρήσεις (οι μισθωτοί τις καταβάλλουν πριν πάρουν μισθό), καθώς και από ελεύθερους επαγγελματίες και από αγρότες. Το 2012 ο αριθμός των οφειλετών ανέρχονταν σε 800.000 και οι οφειλές ξεπερνούσαν τα 11 δισ. ευρώ.

Επίσης, λόγω των μέτρων του Μνημονίου που εφαρμόζει η κυβέρνηση Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜ.ΑΡ. με την επιτήρηση της «τρόικας», έχουμε το φαινόμενο των αυξανόμενων χρεών από νοικοκυριά και επιχειρήσεις προς τις εταιρείες - φορείς κοινής ωφέλειας (στη ΔΕΗ ανέρχονται σε 1,2 δισ.), ενώ αποκτά «ενδημικό» χαρακτήρα η πολύμηνη καθυστέρηση καταβολής μισθών σε εργαζόμενους από επιχειρήσεις, ΜΚΟ κ.ά.

Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε και την αντίστροφη όψη... των αυξανόμενων χρεών του Δημοσίου προς ιδιώτες (ξεπερνούν τα 12 δισ. ευρώ), κυρίως προς προμηθευτές στον χώρο της υγείας, επιστροφές φόρων προς επιχειρήσεις και εργαζόμενους, οφειλές εφ’ άπαξ προς δημοσίους υπαλλήλους κ.ά.

Σε επόμενο φύλλο το Β' μέρος: Πολιτικές «ρύθμισης» των ληξιπρόθεσμων χρεών και η εναλλακτική στρατηγική με φιλοσοφία «Σεισάχθειας».

* Δημοσιεύθηκε στην «Αυγή» την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2013. 

 

Β΄ ΜΕΡΟΣ
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ «ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑΣ»

Το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008 και το πέρασμα της στην «πραγματική» οικονομία, καθώς η εφαρμογή των «μνημονιακών» μέτρων, τροφοδότησε μια «καραμπόλα» ληξιπρόθεσμων οφειλών νοικοκυριών και μικροεπιχειρήσεων προς τράπεζες και δημόσια ταμεία. Ο νόμος 3869/2010, λεγόμενος «νόμος Κατσέλη», υποτίθεται ψηφίστηκε για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Όμως απέτυχε παταγωδώς διότι εξ’ αρχής είχε στο επίκεντρο την προστασία των συμφερόντων των τραπεζών, ενώ από την άλλη το νέο Μνημόνιο ως ιδιότυπη «βιομηχανία» παραγωγής χρεών διογκώνει την «υπερχρέωση» και κάνει εξωπραγματικές τις υποθέσεις εξόδου της οικονομίας και κοινωνίας από το «τούνελ» της κρίσης.

Ρυθμίσεις …. «ασπιρίνες» για χρέη νοικοκυριών

Ειδικότερα ο «νόμος Κατσέλη» αφορά ρύθμιση οφειλών μόνο υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων σε τρεις φάσεις. Επιδίωξη εξωδικαστικού συμβιβασμού, στη συνέχεια δικαστικού στα ειρηνοδικεία και τέλος δικαστική ρύθμιση με αποφάσεις δικαστηρίων. Για την αποτυχία του νόμου τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με τη Γ.Γ. Καταναλωτή, γύρω στα 40.000 νοικοκυριά είχαν καταθέσει ως το 2012 αίτηση «εξωδικαστικού συμβιβασμού» αλλά πολύ λίγες είχαν θετικό αποτέλεσμα. Στο διάστημα Σεπτέμβρης’10 ως Σεπτέμβρης’12, υποβλήθηκαν από το «Συνήγορο του Καταναλωτή» 22.200 αιτήσεις, ενώ θετική έκβαση είχαν μόλις…5.! Επίσης από τις 25-27.000 αιτήσεις «δικαστικού συμβιβασμού» έχουν συζητηθεί ως τώρα μόνο 5.000 (ο χρόνος αναμονής στα Ειρηνοδικεία Αττικής φθάνει 4-5 χρόνια !) και από αυτές έχουν δημοσιευτεί 3.000, από τις οποίες 50% είχαν απορριφθεί και μόνο 1.500 περιέχουν θετικές ρυθμίσεις (διαγραφή χρέους, κά). Να σημειωθεί ότι το σύνολο των «επισφαλών απαιτήσεων» που διέγραψαν από το 2009 οι τράπεζες, ήταν 4 δις και ο κύριος όγκος αφορούσε «καταναλωτικά» και «επιχειρηματικά» και πολύ λίγα «στεγαστικά». Προφανώς η ύπαρξη υποθηκών δίνει βάσιμες ελπίδες στις τράπεζες για…. κατάσχεση ακινήτων.!

Η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων χρεών και οι ανεπάρκειες του «νόμου Κατσέλη», ανάγκασαν την κυβέρνηση να προβεί (τέλος Νοέμβρη ‘12) σε νέες ρυθμίσεις οι οποίες δικαίως χαρακτηρίστηκαν… ασπιρίνες».! Κατ’ αρχήν οι ρυθμίσεις αναφέρονται μόνο σε μισθωτούς (σχέση εξαρτημένης εργασίας), ενώ αποκλείονται μικροεπιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες κά. Επίσης δεν εντάσσονται οι οικογένειες που έχουν εισόδημα πάνω από 25.000 το χρόνο (!), καθώς και οικογένειες με μείωση εισοδήματος λιγότερο από 35%. Επίσης οι ρυθμίσεις αφορούν αποκλειστικά δάνεια πρώτης κατοικίας ως 180.000 €, ενώ εξαιρούνται τα καταναλωτικά και πιστωτικές κάρτες που δεν έχουν υποθήκες. Όσοι τελικά πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις μπορούν να λάβουν περίοδο χάριτος 4 χρόνια (σταμάτημα καταβολής δόσεων) και καταβολή επιτοκίου 1,5%, στο οποίο σε μηνιαία βάση δεν μπορεί να ξεπερνάει το 30% του εισοδήματος. Για όσους δεν έχουν καθόλου εισοδήματα δεν προβλέπονται καταβολές δόσεων (προσωρινό πάγωμα). Μετά τα 4 χρόνια η εξόφληση του δανείου επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση, αφού στο μεταξύ θα έχουν πληρωθεί επί πλέον τόκοι.! Τέλος προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών ως τέλος 2013, ενώ η έκπληξη κρύβεται στο τελευταίο. Για να αποθαρρυνθούν οι προσφυγές στα δικαστήρια (έχουν εκδοθεί αρκετές θετικές αποφάσεις), προβλέπεται διαμεσολάβηση δικηγορικών γραφείων (με ανάλογο κόστος) προκειμένου να αποδείξουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην εξόφληση των δανείων.

Προφανώς το νέο θεσμικό πλαίσιο δεν απαντά στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες εργαζόμενοι του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Με την κατάργηση πριν ένα χρόνο, από τον τότε υπουργό οικονομικών Ε.Βενιζέλο του «Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας» (ΟΕΚ) και το πάγωμα της χορήγησης στεγαστικών δανείων από το «Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων» (σχέδιο διχοτόμησης και πώλησης τραπεζικών εργασιών και «στεγαστικής πίστης»), παύουν να λειτουργούν δύο δημόσιοι φορείς, με σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση της «λαϊκής στέγης». Ειδικότερα μέρος των στεγαστικών του Τ.Π. & Δανείων που έχουν «τιτλοποιηθεί» (εν αγνοία των δανειοληπτών) αποκλείονται από τις νέες ρυθμίσεις, ενώ δεν υπάρχει βούληση στη διοίκηση (ουσιαστικά στην κυβέρνηση) για την επαναγορά τους σε μειωμένες τιμές στη «δευτερογενή αγορά» και με το καθαρό όφελος (γύρω στα 350-400 εκατ.) να γίνει «κούρεμα» επιτοκίων, διαγραφή χρεών ειδικών περιπτώσεων δανειοληπτών και χορήγησης νέων δανείων.!

«Φοροκυνηγητό» για μικρούς ….«φοροασυλία» για μεγάλους

Όσον αφορά την πολιτική ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών στις εφορίες, ύψους 56,7 δις, η προσπάθεια της κυβέρνησης εξαντλείται στην ένταση του φοροκυνηγητού όχι των μεγάλων οφειλετών και φοροφυγάδων, αλλά μικρομεσαίων, υποτιμώντας την κοινωνική διάσταση του προβλήματος. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ και της ΕΕ, οι οφειλέτες ως 3.000 € ανέρχονται σε 2.300.000 με συνολικά χρέη 1,1 δις, ενώ 5.770 οφειλέτες με χρέη από 300.000-1.000.000 € όφειλαν συνολικά 3,1 δις και την ίδια στιγμή 1.500 μεγαλοφειλέτες χρωστούσαν 35 δις € (!!). Είναι προφανές ότι αν υπήρχε πολιτική βούληση μπορούσαν να εισπραχθούν τα περισσότερα από αυτά. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η έκθεση, δεν υπάρχει όμως ανάλογη ….όρεξη από την κυβέρνηση.! Επίσης η ενίσχυση των «Μονάδων Μεγάλων Φορολογουμένων» με νέους ελεγκτές (από 43 σε 140 άτομα) …βραδυπορεί, ενώ οι έλεγχοι «Ατόμων Υψηλού Πλούτου και Ελευθέρων Επαγγελμάτων», μεταφέρθηκαν σε δύο «Διαπεριφερειακά Ελεγκτικά Κέντρα» (ΔΕΚ) στα οποία κυριαρχεί η ….απραξία.!

Βέβαια κάτω από τα αυξανόμενα ταμειακά αδιέξοδα, η κυβέρνηση αναγκάζεται να κάνει ενέργειες είσπραξης ληξιπρόθεσμων χρεών ιδιαίτερα από όσους οφείλουν πάνω από 150.000 €, με ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρίες (δικηγορικά γραφεία, ελεγκτικά γραφεία, κά) κάνοντας ένα ακόμα βήμα στην ιδιωτικοποίηση κρατικών λειτουργιών.! Οι πιο πάνω εταιρίες θα διερευνούν την ύπαρξη κάθε πηγής εισοδήματος, αφανείς πηγές εσόδων και πλούτου, περιουσιακά στοιχεία των οφειλετών κά, με στόχο την είσπραξη των χρεών.

Εναλλακτική στρατηγική με φιλοσοφία «Σεισάχθειας».

Το κρίσιμο θέμα των ιδιωτικών χρεών, δεν έχει μόνο οικονομική, αλλά κοινωνική και πολιτική διάσταση. Η αντιμετώπιση του δεν μπορεί να γίνει με «οριζόντιο» τρόπο, αλλά με διαφοροποιημένη μεταχείριση και με όρους κοινωνίας, θα λέγαμε φιλοσοφία «Σεισάχθειας» (πολιτική διαγραφής χρεών που εφάρμοσε ο Σόλων στην αρχαία Αθήνα). Ειδικότερα στα ληξιπρόθεσμα χρέη νοικοκυριών και επιχειρήσεων στις τράπεζες, οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύουν βασικούς άξονες αντιμετώπισης του προβλήματος. Διαγραφή χρεών για όσους έχουν ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας (7.178 € ατομικό, ή 15.073€ για τετραμελή οικογένεια). Μερική διαγραφή χρεών για όσους έχουν υποστεί ονομαστική μείωση του εισοδήματος τα τελευταία χρόνια (οι μηνιαίες δόσεις δεν πρέπει να ξεπερνούν το 30% του μηνιαίου ατομικού ή οικογενειακού εισοδήματος, με διαγραφή του υπόλοιπου 70% της ετήσιας δόσης). Μείωση επιτοκίων στα καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες και όρια υπερανάληψης. Πάγωμα διαδικασιών αναγκαστικής είσπραξης ή εκτέλεσης απαιτήσεων με την κατάθεση αίτησης ρύθμισης. Θέσπιση αναγκαστικών κανόνων για τις τράπεζες ώστε οι δανειολήπτες να μην εξαρτώνται από χρονοβόρες και πολυδάπανες δικαστικές διαδικασίες. Αναπροσαρμογή της αξίας των ενυπόθηκων δανείων ώστε να αντιστοιχούν στην τρέχουσα αξία του ακινήτου, καθιέρωση της ευθύνης του δανειολήπτη μέχρι το ύψος της συγκεκριμένης αξίας του ακινήτου, κά.

Όσον αφορά τα ληξιπρόθεσμα χρέη μικροεπιχειρήσεων, αγροτών κά, υπάρχει κι εδώ ανάγκη διαγραφής χρεών που αντιστοιχούν στη μείωση του κύκλου εργασιών της τελευταίας τριετίας, ρύθμιση του υπόλοιπου χρέους για εξόφληση σε μια δεκαετία, εξασφάλιση πιστώσεων για ανάπτυξη, καινοτομία και δημιουργία θέσεων εργασίας, χαμηλότοκος δανεισμός για καλλιεργητικά δάνεια αγροτών, πάγωμα πλειστηριασμών, έλεγχος τοκογλυφικών πρακτικών τραπεζών και ιδιωτικών εταιριών είσπραξης οφειλών, κά. Το κόστος αυτών των ρυθμίσεων μπορεί να καλυφθεί από το κονδύλι κεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Όσον αφορά τα χρέη στο δημόσιο, χρειάζεται διαγραφή χρεών σε ανέργους, χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους, κατάργηση άδικων επιβαρύνσεων (χαράτσια) που δημιουργούν νέα χρέη. Καθιέρωση ανώτατου ορίου φορολογικής επιβάρυνσης νοικοκυριών μετά την αφαίρεση δόσεων πρώτης κατοικίας ή ενοικίου, επαναφορά του αφορολόγητου στα όρια του 2010, προοδευτική φορολογική κλίμακα με πολλούς συντελεστές, κά.

Βέβαια η επίλυση της υπερχρέωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, δεν εξαντλείται με μέτρα καλύτερης «διαχείρισης» αλλά απαιτεί ριζοσπαστικότερες αλλαγές στα πλαίσια ενός «σχεδίου» προοδευτικής εξόδου από την κρίση, έχοντας ως βασικούς άξονες την εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση τραπεζών, την πάταξη φοροκλοπής και φοροδιαφυγής των εχόντων και κατεχόντων, την παραγωγική ανασυγκρότηση, αύξηση της απασχόλησης και του εισοδήματος, την ενίσχυση αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, τόνωση ζήτησης και παραγωγής, κλπ. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν και κάτι ακόμα. Κυβέρνηση Αριστεράς.!

* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.

Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2013