ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ*

Η ελληνική κρίση σφραγίστηκε από το μέγεθος και τη συνακόλουθη δυσκολία εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους που τελικά οδήγησε σε αποκλεισμό από τις διεθνείς αγορές το 2010. Θα μπορούσε η τότε ελληνική κυβέρνηση να είχε κηρύξει στάση πληρωμών επιδιώκοντας δυναμικά τη διαγραφή του χρέους. Αυτό πιθανότατα θα σήμαινε έξοδο από την ευρωζώνη, άρα απαιτούσε τόλμη, σχέδιο και αποφασιστικότητα ώστε να βγει η χώρα γρήγορα από την κρίση. Τα ατού της Ελλάδας δεν ήταν λίγα γιατί το χρέος ήταν περίπου 300 δις, κατά τα δύο τρίτα προς ξένους δανειστές, 90% ομολογιακό και – απίστευτη τύχη – βασισμένο στο ελληνικό δίκαιο.

Αντί γι’ αυτό η χώρα δέχθηκε νέο, επίσημο δανεισμό, υπογράφοντας το Μνημόνιο που επέβαλε δυσβάστακτους οικονομικούς όρους και δημιούργησε την τραγικότερη ύφεση της ελληνικής ιστορίας. Η απόφαση πάρθηκε από μια κυβέρνηση που είχε εκλεγεί στη βάση του ‘λεφτά υπάρχουν’, επιβλήθηκε παρακάμπτοντας τη συνήθη λειτουργία του κοινοβουλίου και γέννησε τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας. Με αντιδημοκρατικό τρόπο, η Ελλάδα αποδέχτηκε τους όρους της τρόικας, κατέστρεψε την οικονομία της κι έδωσε χρόνο στους ξένους ιδιώτες δανειστές για να απαλλαγούν από τα ελληνικά ομόλογα.

Ο υπολογισμός του μνημονιακού στρατοπέδου ήταν ότι, αν φανούμε πειθήνιοι προς την τρόικα, θα έχουμε τη δυνατότητα να παρακαλέσουμε τους εταίρους μας για συναινετική μείωση του χρέους. Όντως, το 2011 και το 2012, προέκυψε το PSI και άλλα μέτρα που, με πρωτοβουλία των δανειστών, μείωσαν τα χρεολύσια και τον όγκο του χρέους. Οι αποφάσεις πάρθηκαν και πάλι χωρίς δημοκρατική συμμετοχή, από πολιτικούς που δεν καταλάβαιναν τι ακριβώς έκαναν και από τεχνοκράτες που δεν εκπροσωπούσαν κανένα. Οι ρυθμίσεις παρουσιάστηκαν από τους εμπνευστές τους ως καθοριστικής σημασίας, αλλά αποδείχθηκαν προβληματικές. Το κύριο κόστος της διαγραφής, κατά μοναδικό τρόπο στην ιστορία, έπεσε στους εγχώριους ομολογιούχους – τράπεζες, ταμεία και μικροκαταθέτες. Η Ελλάδα έκοψε το πόδι της για να κατεβάσει το βάρος της.

Σήμερα η διαχείριση του χρέους βρίσκεται σε αδιέξοδο, όπως ήταν αναμενόμενο. Το συνολικό ύψος του παραμένει πάνω από 300 δις, ο κύριος όγκος του είναι προς επίσημους δανειστές, δεν διέπεται από το ελληνικό δίκαιο και, δεδομένης της καταστροφικής ύφεσης, ο λόγος προς το ΑΕΠ είναι χειρότερος. Πάνω από όλα, η οικονομική πορεία που επιβάλλει η τρόικα για να συνεχιστεί ο επίσημος δανεισμός είναι καταστροφική. Εν μέσω βαθύτατης ύφεσης, η χώρα έχει υποχρεωθεί να ασκεί εξαιρετικά σφιχτή δημοσιονομική πολιτική με στόχο πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4.5% του ΑΕΠ το 2016 ώστε να μπορέσει να μειώσει το χρέος της στο 120% του ΑΕΠ το 2020.

Η Ελλάδα αυτοχειριάζεται, ενώ υπουργοί και υφυπουργοί επαίρονται γιατί συνέτριψαν τις δαπάνες, επέβαλαν μεγαλύτερη φορολογία και διέλυσαν το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Θα πετύχουν έτσι πρωτογενές πλεόνασμα που έχουν την αφέλεια να πιστεύουν ότι θα ανοίξει το δρόμο για την ανάπτυξη και θα βοηθήσει να επιτευχθούν καλύτεροι όροι από την τρόικα. Στην πραγματικότητα η πορεία της χώρας είναι μη διατηρήσιμη, όπως καλά γνωρίζει το ΔΝΤ και άρα πιέζει για ουσιαστική μείωση του χρέους.

Μόνο που αυτό δεν πρόκειται να συμβεί με συναινετικό τρόπο, όσο κι αν φιλολογούν διάφοροι περί γερμανικών εκλογών. Δεν υπάρχει Γερμανός πολιτικός που μπορεί να πει στους ψηφοφόρους του ότι, από τη μια, μειώνει τις δημόσιες παροχές και, από την άλλη, δέχεται απώλειες δημοσίου χρήματος λόγω ‘κουρέματος’ του ελληνικού χρέους. Το αντίτιμο που θα απαιτηθεί θα είναι σκληρό, ενώ δεν πρόκειται να υπάρξει ουσιαστική χαλάρωση της μνημονιακής πολιτικής. Μετά από τρία χρόνια αποτυχιών, πρέπει να καταλάβουμε ότι η συναίνεση δε θα λύσει το πρόβλημα του χρέους, ούτε θα αλλάξει την καταστροφική πορεία της χώρας.

Τι πρέπει λοιπόν να γίνει; Η απάντηση είναι να ετοιμαστεί η Ελλάδα για σύγκρουση ώστε να πετύχει βαθιά διαγραφή του χρέους της, με παράλληλη άρση της λιτότητας. Μόνο μια κυβέρνηση που θα έχει εκλεγεί σ’ αυτήν την καθαρή βάση – και δε θα φοβάται την έξοδο από την ΟΝΕ – θα έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει τους όρους της στους δανειστές. Η κυβέρνηση αυτή θα πρέπει να επιδιώξει ενεργό λαϊκή συμμετοχή στην αντιμετώπιση του χρέους για να υπάρξει, έστω και την ύστατη ώρα, δημοκρατικό περιεχόμενο σε ότι εφαρμοστεί.

Ο προσφορότερος μηχανισμός για δημοκρατική συμμετοχή στην αντιμετώπιση του χρέους είναι φυσικά ο σχηματισμός Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου. Η ιδέα αυτή ακούστηκε για πρώτη φορά το 2010 και αγκαλιάστηκε από ευρέα στρώματα του ελληνικού λαού, αλλά δεν προχώρησε γιατί τα επίσημα κόμματα αντιμετώπισαν την κινηματική της πλευρά με δυσπιστία, ενώ άλλοι προτίμησαν να κάνουν φτηνή δημαγωγία. Σταδιακά όμως ξαναγίνεται επίκαιρη, αφού το πρόβλημα του χρέους παραμένει και έχει μάλιστα γίνει πιο σύνθετο από ότι το 2010. Θα χρειαστούν τέτοιες ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες, αν θέλει η Ελλάδα να απαλλαγεί από το βραχνά του χρέους αποτελεσματικά και δημοκρατικά.

*Δημοσιεύθηκε στην «Ελευθεροτυπία» την Κυριακή 25 Αυγούστου 2013.

ΤΟ ΕΥΡΩ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΕΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ!

ΟΣΟΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟ ΕΥΡΩ ΘΑ ΚΑΤΑΝΤΗΣΟΥΝ ΣΑΝ ΤΟΥΣ EΛΛΗΝΕΣ!

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΓΚΡΕΓΚ ΠΑΛΑΣΤ*

Ερ.: Η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων πιστεύει ότι πίσω από τα προγράμματα λιτότητας υπάρχει συνωμοσία εξόντωσης των Ελλήνων και του ελληνικού πολιτισμού. Τι δείχνουν οι έρευνές σας;

Απ.: Αυτή η πεποίθηση ή εντύπωση των Ελλήνων μεταφράζεται ψυχολογικά από τον Φρόιντ, που την αποκαλεί «υπεροψία της μικρής διαφοράς», δηλαδή την τάση των ανθρώπων να πιστεύουν ότι είναι ξεχωριστοί και γι' αυτό καταδιώκονται. Αυτή η θεωρία όμως είναι ανόητη. Εχω μια άλλη: όλοι όσοι χρησιμοποιούν το ευρώ είναι «Ελληνες». Είναι, δηλαδή, στόχοι της οικονομικής κατάρρευσης. Ολα τα κράτη που υποφέρουν υπό τη διοίκηση των φανατικών της λιτότητας κυβερνήσεων είναι «Ελλάδες» - όπως και οι ιδιοκτησίες τους... Είναι προγραμματισμένο να κλαπούν μέσω της ιδιωτικοποίησης. Δεν υπάρχει τίποτε ιδιαίτερο στις κακοποιήσεις που ζει η ελληνική οικονομία, ούτε και στο έγκλημα που διαπράττεται στην Ελλάδα. Απλώς είστε ο πρώτος στόχος μέσα στην Ευρωπαϊκή Ενωση - μια μικρή, ευάλωτη χώρα με ελκυστικά «περιουσιακά στοιχεία» για... κλοπή.

Ερ.: Υποστηρίζετε ότι η Ελλάδα είναι η σκηνή ενός εγκλήματος, ποιος όμως είναι ο δολοφόνος;

Απ.: Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι Ελληνες παρουσιάζονται ως τεμπέληδες που πίνουν ούζο στον ήλιο, δανείζονται πάρα πολλά και δουλεύουν πολύ λίγο. Γι' αυτό και η οικονομία τους κατέρρευσε. Πόσο λάθος ισχυρισμός... Στοιχεία από τον ΟΟΣΑ (από το 2000 έως το 2012), τα οποία και χρησιμοποιώ στο άρθρο μου στο περιοδικό VICE, με τίτλο «My Big Fat Greek Minister», αποδεικνύουν ότι οι Ελληνες εργάζονται κατά μέσο όρο 619 ώρες το χρόνο περισσότερες από τους Γερμανούς, τους Αγγλους και τους Αμερικανούς. Δυστυχώς, το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι Ελληνες ηγέτες συμφωνούν με αυτή τη ρατσιστική προσέγγιση, που προωθείται από την «ισχυρή γερμανική φυλή». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο πρώην υπουργός Θεόδωρος Πάγκαλος...

Η αλήθεια όμως είναι μία: η Ελλάδα είναι θύμα εγκλήματος που διαπράχθηκε σε δύο πράξεις. Η πρώτη πράξη ξεκίνησε όταν η διεθνής οικονομική τάξη αποφάσισε την «εφεύρεση» του ευρώ ως οχήματος για την εφαρμογή των σκληρών οικονομικών θεωριών των Τόμας Φρίντμαν, Μίλτον Φρίντμαν, Τζόσεφ Σούμπετερ και του Ρόμπερτ Μούντελ, που πίστευαν στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου μέσω της «δημιουργικής καταστροφής». Μέχρι τώρα βλέπουμε μόνο την καταστροφή. Στην Ελλάδα, η πρώτη πράξη του εγκλήματος ξεκίνησε το 2002 με τα κρυφά παιχνίδια παραγώγων συναλλάγματος, που έπαιξαν τα δύο μεγάλα κόμματα με τη συνεργασία της Goldman Sachs, μια τρελή ταχυδακτυλουργία ώστε οι ελληνικές κυβερνήσεις να προσποιηθούν ότι το έλλειμμα της χώρας δεν ξεπερνούσε το 3% του ΑΕΠ.

Η δεύτερη πράξη του οικονομικού εγκλήματος, που αποτελείωσε την Ελλάδα, ήταν η επίθεση που δέχθηκε το ελληνικό υπουργείο Οικονομίας από τον Αμερικανό μεγαλοεπενδυτή Πολ Σίνγκερ, τον άνθρωπο που είναι γνωστός ως «Το Ορνεο», γιατί παρουσιάζεται σε χώρες με προβληματικές οικονομίες, αγοράζει από τη δευτερογενή αγορά ομόλογα σε εξευτελιστική τιμή και μέσω δικαστικών προσφυγών απαιτεί την αποπληρωμή τους στο ακέραιο.

Ερ.: Η ελληνική κυβέρνηση προωθεί την ιδιωτικοποίηση ως κινητήριο μοχλό της ανάκαμψης. Καθώς έχετε εξετάσει τις συνέπειες της ιδιωτικοποίησης στη Λατινική Αμερική, στο τέλος του τούνελ υπάρχει φως ή κι άλλο τούνελ;

Απ.: Οταν ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης οικονομολόγος Τζο Στίγκλιτς ήταν επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, μου είπε ότι άλλαξε τον όρο «ιδιωτικοποίηση» σε «μιζο-ποίηση». Οι ιδιωτικοποιήσεις, μου είχε πει ο Στίγκλιτς, σχετίζονται απόλυτα με δωροδοκίες, πληρωμές σε πολιτικούς, σε μεσάζοντες και στους συνεργάτες τους. Η ιδιωτικοποίηση «πουλιέται» στο λαό ως το μέσο σωτηρίας. Ομως η αλήθεια είναι άλλη.

Για παράδειγμα: Εάν πουλήσετε τη δημόσια εταιρεία ύδρευσης, πάλι θα χρειάζεστε νερό. Τώρα, όμως, θα πρέπει να πληρώνετε ιδιοκτήτες που χρεώνουν περισσότερο. Ακόμη και εάν οι νέοι ιδιοκτήτες είναι τίμιοι, δεν μπορείς να εξοικονομήσεις χρήματα. Το ΔΝΤ εξανάγκασε την Αργεντινή να πουλήσει το σύστημα ύδρευσης του Μπουένος Αϊρες στην Enron. Η Enron αύξησε τις τιμές στο νερό κατά 400% και στη συνέχεια, επειδή μειώθηκε κατακόρυφα το προσωπικό (κίνηση εξορθολογισμού, όπως την αποκάλεσε), το νερό μολύνθηκε και μετά η παροχή διακόπηκε. Αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται σε ιδιωτικοποιήσεις σε όλο τον κόσμο. Δεν έχω βρει καμία εξαίρεση.

Τα μεταλλεία χρυσού στις Σκουριές, με τον μεγιστάνα Μπόμπολα να έχει πάρει τη μερίδα του λέοντος στη συμφωνία, μυρίζουν όπως μια... τυπική συμφωνία ιδιωτικοποίησης. Ο εταίρος του Μπόμπολα, η καναδική Eldorado Gold, ανήκει στις εταιρείες που ελέγχουν την αγορά χρυσού διεθνώς. Η συνήθης πρακτική τους είναι να περιμένουν μέχρι να βρεθεί κάποια χώρα σε πολύ αδύναμη θέση, έτσι ώστε να αναγκαστεί να δώσει τον χρυσό της σε εξευτελιστική τιμή. Ας μην κοροϊδευόμαστε. Κανένας δεν αποκτά μεταλλεία χωρίς να δωροδοκήσει. Δεν ιδιωτικοποιούν, σας κλέβουν τον χρυσό!

Ερ.: Η τρόικα και βλέπει τις επιπτώσεις του προγράμματός της στην Ελλάδα και έχει παραδεχθεί «λάθη» της. Γιατί, λοιπόν, δεν διαφοροποιείται η πολιτική της;

Απ.: Δεν είμαστε αντιμέτωποι με πολιτικές που είναι σωστές ή λάθος. Είμαστε αντιμέτωποι με πολιτικές που έχουν μοναδικό στόχο να κάνουν ακόμη πιο πλούσιους αυτούς που είναι ήδη πλουσιότεροι από σένα και μένα. Η πολιτική αυτή δεν θα αλλάξει όσο δημιουργούνται υπερκέρδη για τον κ. Μπόμπολα, τον Αμερικανό μεγιστάνα Πολ Σίνγκερ, και όσο υπάρχουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να αγοράσουν οι Γερμανοί.

Ερ.: Υιοθετεί η Ευρώπη ολοένα και περισσότερο δύο ταχύτητες: φτωχός Νότος, πλούσιος Βορράς; Ποιος είναι ο ρόλος της Γερμανίας στη δράση του ΔΝΤ;

Απ.: Είχα μια ασύλληπτη συζήτηση με τον συνάδελφο οικονομολόγο Ρόμπερτ Μούντελ, τον «πατέρα» του ευρώ. Μου ξεκαθάρισε ότι το ευρώ δεν δημιουργήθηκε ως ισχυρό νόμισμα για να βοηθήσει την Ευρώπη να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ, αλλά για να καταστρέψει το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος, ξεκινώντας με τη διάλυση των συνδικάτων, καθώς και για την προώθηση ιδιωτικοποιήσεων. Η ιδέα του ευρώ -μου είπε- είναι να «πάρουμε την οικονομική και δημοσιονομική πολιτική από τα Κοινοβούλια», περιορίζοντας δηλαδή το δημοκρατικό έλεγχο στα οικονομικά προϊόντα. Αυτή η πορεία επέτρεψε στη... φιλελευθεροποίηση να αποτελεί σήμερα το μόνο οικονομικό εργαλείο. Εκτίμησα την ειλικρίνειά του. Ως οικονομολόγος ο Μούντελ δεν είχε τη δύναμη να εφαρμόσει την αρρωστημένη φαντασίωσή του. Γι' αυτό χρειαζόταν μια ελίτ, ενισχυμένη από τη Γερμανία, για να προσελκύσει τα ευρωπαϊκά κράτη σε αυτή τη νομισματική παγίδα.

Μπορεί να μιλάω για νέα γερμανική κατοχή στην Ελλάδα, αλλά θέλω να υπογραμμίσω ότι ο μέσος Γερμανός δεν επωφελείται από την κατάσταση της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και των άλλων στοχοποιημένων κρατών. Ο πραγματικός μισθός του μέσου Γερμανού επίσης πέφτει. Δεν πιστεύω ότι η Ευρώπη αντέχει και θα αντέξει δύο ταχύτητες. Είναι αλήθεια ότι η Σουηδία, η Ολλανδία και η Γερμανία, που θα έπρεπε να έχουν τη δική τους νομισματική ένωση, επωφελούνται από την «τεχνητά» υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ στο Νότο. Ομως, πρέπει να καταλάβουμε ότι η καταστροφή του Νότου τελικά θα πληγώσει και τον Βορρά. Οι μισθοί στη Γερμανία συνεχίζουν να πέφτουν, η Γαλλία αιμορραγεί και η Αγγλία αυτοπληγώνεται με την εφαρμογή ενός ανόητου προγράμματος λιτότητας.

Ερ.: Γράφετε στα άρθρα σας ότι δεν καταλαβαίνετε γιατί οι Ελληνες αφήνουν τον εαυτό τους να πεθάνει. Ποια είναι η εναλλακτική;

Απ.: Πραγματικά είναι τρελό! Καταλαβαίνω την κούραση και την απογοήτευση και ότι μερικοί άνθρωποι κυριολεκτικά πεινάνε, αισθάνονται αβοήθητοι και απελπισμένοι. Αλλά δεν πρέπει να τα παρατήσετε. Η εναλλακτική για την Ελλάδα είναι... ο Ισημερινός. Ο πρόεδρός του Ραφαέλ Κορέα, καθηγητής Οικονομικών, είναι πολύ καλά εκπαιδευμένος και μορφωμένος για να πέφτει θύμα και να γίνεται αντικείμενο κοροϊδίας από οικονομικές βλακείες. Είπε στα όρνεα, στο ΔΝΤ, στην Παγκόσμια Τράπεζα, στο αμερικανικό υπουργείο Οικονομίας και στα υπόλοιπα αρπακτικά της οικονομίας να πάνε στο διάολο. Το τραγούδι που χρησιμοποίησε στην προεκλογική του εκστρατεία «We're not gonna take it anymore» τα λέει όλα.

Ο Κορέα αρνήθηκε να πληρώσει τα αρπακτικά που έχουν το ξένο χρέος. Υποστηρίζει ότι τα χρέη που δημιουργήθηκαν από τους εγκληματίες-τραπεζίτες δεν αποτελούν ευθύνη του λαού του. Ο Κορέα απέρριψε κατηγορηματικά τα παρανοϊκά προγράμματα λιτότητας του ΔΝΤ. Αντιθέτως, αύξησε τον προϋπολογισμό του για την εκπαίδευση και την υγεία. Αρνήθηκε τα προγράμματα ιδιωτικοποίησης, γιατί δεν ήθελε να αφήσει κανέναν να κλέψει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας του. Καλωσόρισε στον Ισημερινό τους μετανάστες και τη διασπορά που είχε φύγει αναζητώντας καλύτερο μέλλον. Αντιμετώπισε απειλές δολοφονίας και απαγωγής, αλλά δεν έκανε πίσω, και τώρα ο Ισημερινός από την κρίση έχει εκτοξευθεί στην εκρηκτική ανάπτυξη. Γι' αυτό σας λέω, Ελληνες, σκεφτείτε ότι και οι ΗΠΑ «αποσκίρτησαν» από τον πρώτο Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου -τη Βρετανική Αυτοκρατορία- και δεν κατέρρευσαν, επειδή ανακήρυξαν την οικονομική τους ανεξαρτησία.

Ερ.: Θεωρητικά ακούγεται βιώσιμο, πρακτικά όμως ποιος είναι ο δρόμος για την αντιστροφή του κλίματος στην Ελλάδα;

Απ.: Η Ελλάδα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ, γιατί το ευρώ εγκατέλειψε την Ελλάδα. Είδαμε την Αργεντινή να εγκαταλείπει το αμερικανικό δολάριο και ο ουρανός παρέμεινε στη θέση του. Η Ελλάδα είναι ήδη κατεστραμμένη. Με ρωτάτε, δηλαδή, εάν είναι καλή ιδέα να πηδήξετε έξω από ένα κτήριο που καίγεται; Πραγματικά είναι λογικό να ανησυχείτε για το τι θα συμβεί όταν πηδήξετε, αλλά εάν μείνετε μέσα, θα καείτε ζωντανοί. Δυστυχώς, η Ελλάδα περίμενε πολύ και άργησε να κάνει την απόδραση, όμως ακόμη και τώρα είναι αναγκαίο να εγκαταλείψετε το ευρώ. Θα με ρωτήσετε πώς, το ξέρω και σας δίνω ένα ένα τα βήματα:

1. Γυρίστε στη δραχμή, ως μοναδικό επίσημο νόμισμα της Ελλάδας.

2. Ολα τα χρέη -κρατικά και μη- να αποπληρώνονται σε δραχμές, με ισοτιμία ένα προς ένα.

3. Η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις πρέπει να πληρώσουν άμεσα όλο το ξένο χρέος σε αυτό το νόμισμα (δραχμή).

4. Εάν ξένοι πιστωτές, ειδικά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κινηθούν για να κατασχέσουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, η ελληνική κυβέρνηση να κατασχέσει ξένα περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα, επιστρέφοντας την ιδιοκτησία της χώρας στους Ελληνες.

5. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, πριν από την αλλαγή (νομίσματος), προχωρήστε σε εμπορικές συμφωνίες ανταλλαγής προϊόντων με τη Βραζιλία, το Βιετνάμ και άλλες ισχυρές οικονομίες που δεν χρησιμοποιούν το ευρώ. Γνωρίζω προσωπικά τον πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολάς Μαντούρο, και είμαι σίγουρος ότι ενδιαφέρεται για πετρελαϊκές συμφωνίες με την Ελλάδα.

6. Προετοιμαστείτε για αναταραχές, που θα διαρκέσουν περίπου έξι μήνες. Ομως, καθώς η χώρα βρίσκεται σε αναταραχή τέσσερα χρόνια τώρα, έχετε την εμπειρία για να το αντιμετωπίσετε.

7. Προετοιμαστείτε για την οικονομική ανάπτυξη που θα ακολουθήσει.

8. Προετοιμαστείτε, γιατί η τρόικα θα σας παρακαλά για νέα συμφωνία. Εξετάστε την με ψυχραιμία και λογική και ενεργήστε με τόλμη.

Ερ.: Ζούμε σε... δημοκρατία σε τιμή ευκαιρίας; Κατά τη διάρκεια του 2012, με εξαίρεση την Αραβική Ανοιξη, αναλυτές εκτιμούσαν (λανθασμένα, όπως αποδεικνύεται τώρα) ότι οι μαζικές κινητοποιήσεις και οι λαϊκές εξεγέρσεις έχουν πεθάνει. Πιστεύετε ότι θα συνεχίσουν μέχρι να εφευρεθεί εκ νέου η ιδέα και η ουσία της πολιτικής;

Απ.: Δυστυχώς, η Αραβική Ανοιξη εξελίχθηκε σε Αραβικό Καλοκαίρι Διακοπών... Ολα τα έθνη που ζουν τον οικονομικό τρόμο της λιτότητας υποφέρουν, γιατί οι πληθυσμοί αισθάνονται ηττημένοι και αδύναμοι. Γι' αυτό και απαιτούνται χαρισματικοί ηγέτες. Οταν οι ηγέτες κάνουν τη διαφορά, όπως ο Κορέα, ο Τσάβες, η Κίρχνερ, οι λαοί και πάλι θα αισθανθούν δυνατοί.

*Δημοσιεύθηκε στην «Ελευθεροτυπία» την Κυριακή 25 Αυγούστου 2013.

ΝΑ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΟΛΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΙΠΟΤΕ

Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ*

Ο Γατόπαρδος του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα είναι έργο που ανάγλυφα αποδίδει την κοινωνική αναταραχή στην Ιταλία του δέκατου ένατου αιώνα. Σε μια από πιο χαρακτηριστικές του σκηνές ο νεαρός Τανκρέντι λέει στο θείο του Ντον Φαμπρίτσιο, πρίγκιπα Σαλίνας: αν θέλουμε να μην αλλάξει τίποτε, πρέπει όλα ν’ αλλάξουν. Η φωνή του απηχεί τη βαθιά υπεροψία της σικελικής αριστοκρατίας, την καταφρόνια της για τους νέους ισχυρούς του χρήματος και τον ταξικό της κυνισμό. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την κοινωνική μας υπεροχή, θα πρέπει να δεχτούμε αλλαγές σε όλα, ακόμη και γάμους εξ ανάγκης.

Η επίσημη φιλολογία για την ελληνική κρίση αποδίδει την ευθύνη της κυρίως σε δύο κοινωνικές ομάδες: τους δημόσιους υπάλληλους και τους μικρομεσαίους φοροφυγάδες. Δηλαδή στον κορμό της ελληνικής κοινωνίας, όπως υποδηλώνει κι εκείνο το θρασύτατο ‘μαζί τα φάγαμε’. Παράλληλα απαιτεί ‘μεταρρυθμίσεις’, αλλαγές σε όλα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πλέον ένθερμοι οπαδοί των ‘μεταρρυθμίσεων’ είναι άνθρωποι που κατείχαν καίριες θέσεις όταν η χώρα έτρεχε με ορμή προς την καταστροφή. Όλα πρέπει ν’ αλλάξουν, για να μην αλλάξει τίποτε.

Την ευθύνη για την κρίση δεν την έχουν φυσικά ούτε οι δημόσιοι υπάλληλοι, ούτε οι μικρομεσαίοι φοροφυγάδες. Αυτοί βρέθηκαν σε ένα σύστημα πολύ πιο πέρα από τα προσωπικά τους μέτρα και προσαρμόστηκαν όπως μπορούσαν. Το σύστημα φτιάχτηκε από το ανώτερο αστικό στρώμα με συμφέροντα στις τράπεζες, τη ναυτιλία, τις κατασκευές, τα ΜΜΕ, το εμπόριο, κι αλλού. Αυτοί οικοδόμησαν το μεταπολεμικό ελληνικό κράτος, αυτοί διαμόρφωσαν τους μηχανισμούς διαφθοράς και διαπλοκής, αυτοί εξασφάλισαν φορολογική ασυδοσία, αυτοί στήριξαν τις βασικές στρατηγικές επιλογές της Ελλάδας, όπως την ένταξη στην ΕΕ και την ΟΝΕ. Αυτοί έχουν και την κύρια ευθύνη της κρίσης.

Πρόκειται για στρώμα διακριτικό και σιωπηλό που έχει μάθει να πετυχαίνει αυτό που θέλει μέσω της δύναμης του χρήματος, αλλά και με λίγες αποφασιστικές κουβέντες στον εκάστοτε υπουργό. Ο χαρακτήρας του είναι βαθιά κοσμοπολίτικος, πράγμα φυσικό για τους απογόνους της πρώτης ιστορικά αστικής τάξης της Ανατολικής Μεσογείου. Για τον ίδιο λόγο, έχει περιφρόνηση για το λαϊκό στοιχείο και πονηρή δουλικότητα προς τον ισχυρό ξένο.

Ακούγεται συχνά ότι η ελληνική αστική τάξη έχει γίνει σκιά του εαυτού της γιατί πια περιέχει βαρκάρηδες και μαυραγορίτες, πολιτικούς αναρριχητές και τυχάρπαστους επαρχιώτες. Πως θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει το ρόλο αυτών των λαμπρών κοινωνικών τύπων στις γραμμές του ελληνικού αστισμού; Είναι όμως λάθος να πιστεύεται ότι υπήρξε κάποιο μυθικό παρελθόν που οι νεήλυδες αμαύρωσαν. Οι καταβολές κάθε αστικής τάξης είναι ακριβώς τέτοιας ολκής, κι όταν πάψει να αντλεί από αυτές τότε βρίσκεται δυο βήματα πριν την κατάρρευση. Δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος για τον ελληνικό αστισμό.

Η αστική τάξη διαμόρφωσε την πολιτική πραγματικότητα της Μεταπολίτευσης, η οποία, αντίθετα από ότι λέγεται, αποδείχτηκε επιτυχημένη γιατί εξασφάλισε απαράμιλλη σταθερότητα για δεκαετίες. Οι πολιτικοί φρόντισαν για την ενσωμάτωση των μικρομεσαίων στρωμάτων μέσω παράπλευρων μηχανισμών διαφθοράς και διαπλοκής, όλο αυτό το ατέλειωτο αλισβερίσι φορολογικών απαλλαγών, επιδοτήσεων, παροχών, προγραμμάτων και διορισμών που σφράγισε τη χώρα. Τα μικρομεσαία στρώματα παρείχαν το πολιτικό προσωπικό, αλλά κι επάνδρωσαν αυτό που οι Άγγλοι αποκαλούν τις ‘φλύαρες τάξεις’ – τα ΜΜΕ, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα. Το ωραίο αυτό σύστημα περιβλήθηκε τον ιδεολογικό μανδύα του ευρωπαϊσμού και πίστεψε ότι βρήκε την ιστορική του δικαίωση όταν η Ελλάδα υιοθέτησε το ευρώ.

Το πρόβλημα ήταν φυσικά η αδυναμία ανταγωνισμού εντός της ΟΝΕ, άρα η τρομακτική συσσώρευση χρέους και εν τέλει η αποτυχία. Τα Μνημόνια, τα οποία σύσσωμη επέλεξε η αστική τάξη, επιχειρούν τώρα να τα αλλάξουν όλα, ώστε να μην αλλάξει τίποτε. Ο πέλεκυς έπεσε βαρύς στη μισθωτή εργασία που συντρίφτηκε από την ανεργία και τη μείωση των μισθών. Έπεσε όμως και στα μικρομεσαία στρώματα που ρημάχτηκαν από την ύφεση και τη φορολογική καταιγίδα.

Δεν υπάρχει πλέον επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς. Για να παραμείνει στην ΟΝΕ, η αστική τάξη πρέπει να δημιουργήσει ένα νέο σύστημα όπου θα κυριαρχεί απόλυτα το μεγάλο κεφάλαιο, η εξάρτηση από τους ξένους θα είναι πλήρης, η ανεργία υψηλή, οι μικρομεσαίοι εξουθενωμένοι, η φτώχεια διάχυτη και οι προοπτικές κοινωνικής ανέλιξης τελείως περιορισμένες. Έτσι θα παραμείνει αλώβητη η δικιά της κυριαρχία. Απομένει να δούμε τι θα δεχτεί η ελληνική κοινωνία κι αν πραγματικά υπάρχουν αντισυστημικές δυνάμεις.

*Δημοσιεύθηκε στην "Ελευθεροτυπία" την Κυριακή 11 Αυγούστου 2013

Ή Βιώσιμο χρέος ή βιώσιμος λαός

Του Νίκου Μπογιόπουλου – “Unfollow”

Οι χώρες-ωφειλέτες δεν δανείζονται γιατί έχουν χρέη. Εχουν χρέη επειδή δανείζονται. Και δανειζόμενες παραμένουν αιώνια δεσμευμένες στους πιστωτές τους, προς τους οποίους οι λαοί πληρώνουν με το αίμα τους τόκους και χρεολύσια. Σύμφωνα με τον Στίγκλιτς, μέσα απ’ αυτή την διαδικασία, οι χρεωμένες χώρες κατέβαλαν στους πιστωτές ρους για την πληρωμή παλαιότερων χρεών το διάστημα 1984-2000 το αστρονομικό ποσό των 4,6 τρις. δολαρίων. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής, οι συνέπειες για τους λαούς ήταν, είναι και θα είναι δραματικές.

Φτώχεια, λιτότητα, ανέχεια, ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, πολιτικές βαρβαρότητας που διατηρούνται επί δεκαετίες, και που, όσο γεμίζουν τα θησαυροφυλάκια των πλουτοκρατών, τόσο βυθίζουν στη δυστυχία τους εργαζόμενους. Πολιτικές που βυθίζουν στα Τάρταρα την τιμή της εργατικής δύναμης, ακριβώς για να γεμίζουν τα θησαυροφυλάκια των κεφαλαιοκρατών.

Τι επιδιώκουν λοιπόν οι εγχώριοι «σωτήρες» και οι ξένοι «εταίροι» του με τα δανεικά που παρέχουν ώστε να συμβάλουν όπως λένε στην επίτευξη της περίφημης «βιωσιμότητας» του ελληνικού χρέους; Πίσω απ’ τους ευφημισμούς, αυτό που εννοούν είναι ότι θέλουν να κρατήσουν τους έλληνες εργαζόμενους σε εκείνο το επίπεδο χαμοζωής, το επίπεδο δηλαδή λίγο πριν την εξόντωση, το οποίο θα παρατείνεται στο διηνεκές, ώστε ο ελληνικός λαός –εις το διηνεκές- να τους πληρώνει τόκους και χρεολύσια.

Διότι «βιωσιμότητα του χρέους» σημαίνει βίος αβίωτος. «Βιωσιμότητα του χρέους» σημαίνει να ζούμε για να πληρώνουμε χρέη, κι άλλα χρέη, χρέη που άλλοι τα προκαλούν και όσο κι αν τα πληρώνεις τόσο αυτά μεγαλώνουν. Βιωσιμότητα του χρέους» σημαίνει να σε δανείζουν, για να τους πληρώνεις διπλά και τριπλά τα παλαιότερα δάνεια, και μέσα από τους ανατοκισμούς των νέων δανείων να σε κρατούν χρεωμένο εφ’ όρου ζωής.

Η εμπειρία αυτής της «σωτήριας» πολιτικής δεν είναι μόνο ελληνική, είναι παγκόσμια. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα που έρχεται από την δεκαετία του ’80 και αποτυπώνεται στα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας: Στις αρχές του 1980 το χρέος που είχαν 109 «πιστολήπτριες» χώρες προς τους πιστωτές τους ήταν 430 δισ. δολάρια. Παρά το γεγονός ότι μέχρι το 1986 είχαν πληρώσει σε τόκους 336 δισ. δολάρια στο τέλος της ίδιας χρονιάς είχαν φτάσει να χρωστάνε πάνω από 880 δις δολάρια. Μέσα σε μια εξαετία δηλαδή, χρωστούσαν ποσό υπερδιπλάσιο από κείνο που αρχικά είχαν δανειστεί, και ενώ την ίδια ώρα είχαν ήδη πληρώσει σε τόκους τα 4/5 των αρχικών δανείων!

Ο ελληνικός λαός έχει πλέον ανάλογη εμπειρία η οποία ανάγεται σε χρόνο πολύ πριν τα μνημόνια.

Είναι ενδεικτικά τα εξής:

Πρώτον, από την υπογραφή της συνθήκες του Μάαστριχτ και μετά, δηλαδή την τελευταία εικοσαετία, ο ελληνικός λαός έχει πληρώσει σε εγχώριους και ξένους τοκογλύφους και κερδοσκόπους το αστρονομικό ποσό των 772,9 δις ευρώ!

Δεύτερον, μόνο από το 2000 και μετά, δηλαδή από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, ο ελληνικός λαός έχει πληρώσει για τόκους και χρεολύσια μακροπρόθεσμων δανείων το ποσό των 400,5 δις ευρώ. Την ίδια περίοδο για εξοφλήσεις έντοκων και βραχυπρόθεσμων τίτλων έχει πληρώσει πάνω από 240 δις ευρώ. Αθροισμα 640,5 δις ευρώ!

Τρίτον, από το Μάαστριχτ και μετά, τέσσερα ολόκληρα ΑΕΠ της χώρας έχουν πάει σε … τόκους και χρέη! Από αυτά μάλιστα, πάνω από τρία ολόκληρα ΑΕΠ έχουν εξανεμιστεί σε τόκους και χρεολύσια κατά την περίοδο της Ελλάδας στην ευρωζώνη!

Τα παραπάνω στοιχεία και οι σχετικοί πίνακες που περιλαμβάνουν τις δαπάνες για την καταβολή των τόκων, χρεολυσίων και τις εξοφλήσεις βραχυπρόθεσμων τίτλων και εντόκων γραμματίων, ομολογούνται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του έτους 2013 (σελ. 133).

Ας δούμε ένα ακόμα στοιχείο: το ελληνικό δημόσιο χρέος το Μάρτιο του 2010 ήταν 310 δισεκατομμύρια. Το Μάρτιο του 2013 το δημόσιο χρέος ήταν 309 δισεκατομμύρια. Δηλαδή μετά από τρία χρόνια ανελέητης λιτότητας, εξαθλίωσης και εξανδραποδισμού του λαού μετά από σωρεία μέτρων που υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 60 δις ευρώ που φορτώθηκαν στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων, το δημόσιο χρέος μειώθηκε μόλις κατά .. 1 δισεκατομμύριο! Αυτή είναι η πολιτική τους. Είναι η ίδια πολιτική που (καθ’ ομολογία του Στουρνάρα στη βουλή στις 15/2/2013) μέσα σε μόλις τρία χρόνια έχει παράσχει στους πλουτοκράτες δάνεια ύψους 550 δισ ευρώ, αλλά σε ότι αφορά τους εργαζόμενους έχει εκτινάξει τι ιδιωτικό χρέος στα 230 δισ ευρώ, την ανεργία στο 1,5 εκατομμύριο και τους Ελληνες που ζουν στη φτώχεια στα 3,5 εκατομμύρια!

Το συμπέρασμα είναι ότι από την μια μεριά το κράτος και οι κυβερνήσεις των κεφαλαιοκρατών δανείζονται αστρονομικά ποσά με τα οποία χρηματοδοτείται η κερδοφόρα δράση των κεφαλαιοκρατών και από την άλλη μεριά ο λαός πληρώνει τα χρέη των κεφαλαιοκρατών και του κράτους των κεφαλαιοκρατών και μάλιστα στο πολλαπλάσιο. Με τόκο!

Είναι προφανές λοιπόν τι συμβαίνει: Αφενός, τα λαϊκά στρώματα, καθιστώντας «βιώσιμο το χρέος», πλήρωσαν την τελευταία 20ετία (και κυρίως κατά την περίοδο της «ευρω-ευημερίας») σε τόκους για το δημόσιο χρέος, που άλλοι το δημιούργησαν, άλλοι το προκάλεσαν και άλλοι τα «έφαγαν», κοντά στο ένα τρισεκατομμύριο ευρώ!

Αφετέρου, όταν μιλούν για «βιωσιμότητα του χρέους» εννοούν την μετατροπή της ζωής του λαού σε ένα «βίο αβίωτο», αφού εκείνο που θέλουν είναι έναν λαό αλυσοδεμένο στο μαγγανοπήγαδο που χρέους, που θα ζει ίσα-ίσα ώστε να τους πληρώνει αενάως και αιωνίους, τόκους, χρεολύσια και χρέη για δάνεια που άλλοι τα ξεκοκαλίζουν.

Τέλος, όταν μιλούν για «βιωσιμότητα του χρέους» εννοούν την διατήρηση των μακάβριων συνεπειών ενός δανεισμού που ούτε είχε ούτε έχει σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών των εργαζομένων. Αντίθετα αποτελεί την συνήθη τακτική της ολιγαρχίας μέσω της οποίας το κεφάλαιο αφενός εξασφαλίζει πηγές για την δική του ρευστότητα, αφετέρου συνεχίζει να χρεώνει τα βάρη του δικού του δανεισμού στα λαϊκά στρώματα.

Η «βιωσιμότητα του χρέους», για την οποία πανηγυρίζουν, Μέρκελ, Σαμαράς, Βενιζέλος, ΔΝΤ κτλ., σημαίνει έναν ελληνικό λαό που θα πληρώνει στο διηνεκές τα παλαιότερα και τα νεότερα δάνεια της πλουτοκρατίας χωρίς ποτέ να ξεχρεώνει. Που πάντα θα του λένε ότι «οφείλει» όλο και μεγαλύτερα χρέη στους πιστωτές, μιας και ο λογαριασμός αυτός δεν τελειώνει ποτέ. Αντίθετα, σε κάθε προηγούμενο λογαριασμό χρεών, επέρχεται –όπως περιέγραφε ο Λένιν- ένας «τοκογλυφικός επιπρόσθετος λογαριασμός πάνω σε εκείνον που είκοσι φορές ως τώρα πληρώθηκε».

Είναι προφανές: Η απάντηση σ' αυτόν τον καταναγκασμό, η απάντηση στον εξαναγκασμό εκατομμυρίων ανθρώπων να εξαθλιώνονται, να χρεοκοπούν, να καταστρέφονται, να φτωχοποιούνται, να λεηλατούνται, και όλα αυτά είτε για να διατηρείται «βιώσιμο το χρέος», είτε γιατί (όπως συμβαίνει στην περίπτωση της Ελλάδας, παρά τα όσα λέγονται) το χρέος είναι «μη βιώσιμο», δεν είναι η «σταδιακή αποπληρωμή». Ούτε η «επιμήκυνση». Ούτε ο «λογιστικός» προσδιορισμός του «καλού» και του «κακού» χρέους. Ούτε τα «κουρέματα» Ούτε καμία από τις τεχνικές καταλήστευσης του λαού που ακολουθούνται στο όνομα της «βιωσιμότητας του χρέους» ή της «μη βιωσιμότητας του χρέους».
Η μία και μοναδική απάντηση είναι: «Δεν πληρώνω»! Απάντηση κοφτή, αδιαπραγμάτευτη και –ναι!- μονομερής εκ μέρους του λαού. Απάντηση που φυσικά δεν θα προέλθει από την εξουσία των μονοπωλίων, που τα δικά της δάνεια μετατρέπονται σε χρέη για τον λαό. Δεν θα προέλθει από την εξουσία εκείνων που υπογράφουν μνημόνια, ή των άλλων που θέλουν να γίνουν εκείνοι οι «διαπραγματευτές» στην θέση των προηγούμενων με την ΕΕ με την ΕΚΤ, με το ΔΝΤ. Θα προέλθει μόνο από έναν λαό αποφασισμένο να επιβάλει την δική του λαϊκή εξουσία. Χωρίς μονοπώλια. Χωρίς ΕΕ. Χωρίς ΔΝΤ. Και χωρίς να αναγνωρίζει καμία «υποχρέωση» του λαού απέναντι σε ντόπιους και ξένους τοκογλύφους.

ΠΩΣ ΘΑ ΣΤΑΘΕΙ Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ;

Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΠΑΒΙΤΣΑ*

Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται και πάλι σε κρίσιμο σημείο. Η γιγαντιαία κρατική παρέμβαση μετά την κρίση του 2008-9 απέτρεψε φαινόμενα γενικευμένης κατάρρευσης παρόμοια με του μεσοπολέμου. Το κράτος στο σύγχρονο καπιταλισμό λειτούργησε σταθεροποιητικά, ότι κι αν λένε οι νεοφιλελεύθεροι. Δε μπήκαν όμως οι βάσεις για ισχυρή ανάκαμψη παγκοσμίως και τα σύννεφα μαζεύονται απειλητικά.

Οι ΗΠΑ είχαν να αντιμετωπίσουν το τεράστιο χρέος των νοικοκυριών και την αποτυχία των ιδιωτικών τραπεζών. Η αμερικανική οικονομία προχώρησε σε αναδιάρθρωση που διευκολύνθηκε από την άπλετη παροχή ρευστότητας από την κεντρική τράπεζα. Δεν έγιναν όμως δομικές αλλαγές. Η αναδιάρθρωση βασίστηκε στον περιορισμό των μισθών και στη συντριβή του κόστους ενέργειας κυρίως μέσω του φτηνού σχιστολιθικού αερίου. Η αμερικανική βιομηχανία σταδιακά ανακάμπτει, αλλά από χαμηλή βάση και χωρίς ιδιαίτερη άνοδο της παραγωγικότητας.

Η Ιαπωνία χτυπήθηκε λιγότερο από την κρίση του 2008-9, αλλά πέρασε ξανά σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, πράγμα φυσικό για μια οικονομία που λιμνάζει επί δύο δεκαετίες και βασίζεται στις εξαγωγές. Εδώ και μερικούς μήνες ξεκίνησε ένα πείραμα απευθείας διάθεσης χρήματος στους παράγοντες της οικονομίας σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από το τέλμα. Πρόκειται για τα περίφημα Αμπενόμικς που έχουν όμως συζητήσιμα και επισφαλή αποτελέσματα μέχρι τώρα.

Οι αναπτυσσόμενες χώρες απέφυγαν τα χειρότερα της κρίσης γιατί δεν είχαν εκτεθεί στη χρηματοπιστωτική φούσκα της προηγούμενης δεκαετίας. Μετά το 2009 εκμεταλλεύτηκαν τις εξαγωγές πρώτων υλών προς την Κίνα, όπως και τις νέες κεφαλαιακές ροές που δημιουργήθηκαν καθώς οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης παρείχαν αφειδώς πιστώσεις στις δικές τους οικονομίες κατεβάζοντας τα επιτόκια κοντά στο μηδέν. Αλλά οι ρυθμοί ανάπτυξης έπεσαν απότομα την τελευταία χρονιά και πουθενά πιο βίαια από ότι στην Βραζιλία, όπου ήδη έγιναν μηδενικοί προκαλώντας κοινωνική αναταραχή.

Η πιο απειλητική μεταστροφή βέβαια συντελείται στην Κίνα. Η χώρα αντιμετώπισε την κρίση του 2008-9 με διόγκωση των δημοσίων δαπανών και παροχή άφθονων πιστώσεων. Συνεχίστηκαν έτσι οι ταχείς ρυθμοί ανάπτυξης βασισμένης στις τεράστιες εγχώριες επενδύσεις και στις εξαγωγές. Το κινεζικό μοντέλο όμως πλησιάζει πλέον τα όρια του καθώς η απόδοση των επενδύσεων έχει πέσει δραματικά, ενώ οι εξαγωγές γίνονται όλο και πιο προβληματικές σε μια παγκόσμια οικονομία που παραπαίει. Η Κίνα χρειάζεται ολοσχερή αλλαγή της δομής της οικονομίας της με αύξηση των μισθών και τόνωση της κατανάλωσης, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι θα τα καταφέρει.

Στο πλαίσιο αυτό, η θέση της Ευρώπης διαγράφεται ιδιαίτερα δυσχερής. Το ευρώ έχει αποδειχθεί μηχανισμός βαθιάς ύφεσης, ανεργίας και καταδυνάστευσης των χωρών της περιφέρειας. Η Γερμανία κυριαρχεί γιατί το ευρώ της προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που της επιτρέπει να απορροφά ζήτηση από τον υπόλοιπο κόσμο. Η οικονομία της βασίζεται στους χαμηλούς μισθούς, στον περιορισμό της εγχώριας ζήτησης και στις εξαγωγές ακόμη περισσότερο και από την Κίνα. Στην ουσία η χώρα λειτουργεί ως τεράστια χοάνη απορρόφησης της ικμάδας της υπόλοιπης Ευρώπης και της παγκόσμιας οικονομίας.

Αν συνεχιστεί η τρέχουσα πολιτική, η Ευρώπη είναι καταδικασμένη. Τα εξαγωγικά περιθώρια περιορίζονται ακόμη και για τη Γερμανία καθώς η παγκόσμια οικονομία παραπαίει. Η γερμανική πολιτική λιτότητας και πίεσης για μείωση του εργατικού κόστους στις άλλες χώρες της ΟΝΕ είναι καθαρός παραλογισμός. Δε μπορούν όλες οι χώρες να έχουν εξαγωγικό πλεόνασμα και σίγουρα όχι όταν η Γερμανία κρατάει τους δικούς της μισθούς χαμηλά. Το αποτέλεσμα θα είναι ύφεση, ανεργία και φτώχεια που σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως της Ελλάδας, πλέον φτάνουν σε εντελώς ακραία επίπεδα.

Για να σταθεί η Ευρώπη θα πρέπει να απαλλαγεί από την αποτυχημένη νομισματική ένωση ώστε οι χώρες της περιφέρειας να μπορέσουν να ανασάνουν χωρίς την καταστροφική ‘εσωτερική υποτίμηση’. Θα πρέπει επίσης η Γερμανία να αναδιαρθρώσει την οικονομία της ανεβάζοντας τους μισθούς και τονώνοντας την εγχώρια ζήτηση και όχι τις εξαγωγές.

Το ζήτημα θα κριθεί στη Γαλλία που σταδιακά βρίσκεται αντιμέτωπη με τον παραλογισμό της γερμανικής πολιτικής λιτότητας και μείωσης μισθών εντός της ΟΝΕ. Αν η Γαλλία αποδεχτεί τη γερμανική συνταγή, η Ευρώπη θα καταδικαστεί σε παρακμή με απροσδιόριστες κοινωνικές συνέπειες. Αν την απορρίψει, θα πρέπει επίσης δυναμικά να αλλάξει και το πλαίσιο του ευρώ. Για μια ακόμη φορά, το μέλλον της Ευρώπης φαίνεται να είναι στα χέρια του γαλλικού λαού.

*Δημοσιεύθηκε στην «Ελευθεροτυπία» της Κυριακής 28 Ιουλίου 2013